درس چهاردهم مطالعات اجتماعی ششم دبستان (برنامه ریزی برای اوقات فراغت)

بسم الله الرحمن الرحیم

درس چهاردهم مطالعات اجتماعی ششم دبستان

برنامه ریزی برای اوقات فراغت

آموزگار: محمدحسن عدالتی فر

انسان ها، اغلب اوقات خود را برای کار یا تحصیل یا وظایف و تکالیفی که بر عهده دارند، صرف می کنند. به اوقاتی که فرد از این کارها فارغ یا آسوده است، اوقات فراغت می گویند. فراغت زمانی است که پس از کار یا تکلیف درسی، فرصت پیدا می کنیم تا به فعّالیت های دلخواه خودمان مانند کارهای هنری، ورزش و بازی و سرگرمی های مفید یا آموختن مهارت های مختلف بپردازیم.

برای دانش آموزان، روزهای تعطیل و همچنین تعطیلات تابستان، فرصت خوبی برای این فعّالیت هاست.

فعّالیت 1

الف) روی یک کاغذ، کارها و فعّالیت هایی را که تاکنون برای پر کردن روزهای تعطیل یا تعطیلات تابستان انجام داده اید، فهرست کنید.

ب) اکنون برگه ی خودتان را در گروه با پاسخ های دوستانتان مقایسه کنید؛ چه تفاوت ها و شباهت هایی دارد؟ بیان کنید.

راه های استفاده از اوقات فراغت

برای استفاده از اوقات فراغت چه راه هایی وجود دارد؟ چه برنامه هایی می توانیم داشته باشیم؟

برای استفاده از اوقات فراغت باید برنامه ریزی مناسب داشته باشیم تا بتوانیم بهترین و مفیدترین استفاده را از این اوقات ببریم.

راه ها و شیوه های گوناگونی برای گذراندن اوقات فراغت وجود دارد. به نمونه ها توجّه کنید.

اخلاق و معنویت:

شرکت در هیئت ها و مراسم مذهبی، کلاس های انس با قرآن، حضور در مجالس و کلاس های آموزشی دینی، امور خیریه و کمک به همنوعان

مشارکت های اجتماعی:

دید و بازدید اقوام و دوستان، حضور در انجمن های مختلف و قبول مسئولیّت های اجتماعی مانند بسیج، سازمان جوانان هلال احمر و ...

هنر و سرگرمی:

انجام دادن فعّالیت های هنری مانند طرّاحی، خطّاطی، نقّاشی، هنرهای دستی، سفالگری، نمایش، نویسندگی و موسیقی

شرکت در کلاس های آموزشی هنری، بازدید از نمایشگاه های هنری، پرورش گل و گیاه، رفتن به تئاتر و سینما

سیر و سفر:

زیارت مکان های مقدّس، حرم اهل بیت (ع) و امام زاده ها، سفر به شهرها و روستاها، بازدید از موزه ها و بناهای تاریخی، رفتن به بوستان ها و گردشگاه ها، شرکت در اردوهای تفریحی و سیاحتی.

مطالعه و مهارت آموزی:

مطالعه ی کتاب های سودمند، مجلّات و روزنامه ها و شرکت در کلاس های مهارت آموزی (مانند خیّاطی، آشپزی، زبان خارجی، رایانه، تایپ و ...)

بازی و ورزش:

بازی های دوستانه و محلّی، شرکت در کلاس های ورزشی و بدن سازی، حضور در ورزشگاه ها و تماشای مسابقات، بازی های فکری و بازی های رایانه ای

شما می توانید برای اوقات فراغت خود، فردی یا گروهی برنامه ریزی کنید؛ مثلاً بعضی از کارها مانند مطالعه یا حل کردن جدول، ساختن کاردستی،پرورش حیوانات یا جمع آوری مجموعه های سنگ، تمبر و نظایر آن را ممکن است به تنهایی انجام دهید؛ امّا برای رفتن به سفرهای زیارتی یا دیدار اقوام یا رفتن به گردشگاه ها با خانواده و دوستانتان همراهی کنید.

برای پر کردن اوقات فراغت، علاوه بر علاقه مندی های خودمان، شرایط و امکانات را هم در نظر بگیریم. ممکن است در محلّ زندگی ما برخی از امکانات نباشد یا پول کافی برای دسترسی به آنها نداشته باشیم. در این صورت بهتر است از روش های دیگری استفاده کنیم که با امکانات و هزینه ی کمتری قابل اجرا است.

فعّالیت 2

با راهنمایی معلّم، یک جدول هفتگی برای زمان حال یا ایّام تابستان طرّاحی کنید و در جلوی هر یک از روزهای هفته، برنامه های خود را بنویسید و آن را به معلّم نشان بدهید.

فعّالیت 3

فکر کنید و چند شیوه ی خوب و جالب برای پر کردن اوقات فراغت پیشنهاد کنید که کمترین هزینه و امکانات را نیاز داشته باشد.

بازی های قدیمی

با گذشت زمان به تدریج شیوه های گذران اوقات فراغت تغییر کرده است. در هر دوره ی تاریخی، گروه های مختلف مردم، شیوه های متفاوتی برای اوقات فراغت خود داشته اند.

برای مثال در گذشته ی نه چندان دور، مردم با شرکت در مراسم و جشن ها، شرکت در مسابقات زورآزمایی و تیراندازی، مجالس نقّالی و بازی های گروهی خود را سرگرم و اوقات فراغت خود را پر می کرده اند. بعضی از این بازی ها و سرگرمی ها تا امروز بین مردم باقی مانده است.

مادر مریم درباره ی یکی از بازی های دوره ی نوجوانی خودش توضیح می دهد.

آیا شما تاکنون نام بازی هایی چون قایم باشک (قایم موشک)، نون بیار کباب ببر، عمو زنجیرباف، الک و دولک، بادبادک بازی و طناب بازی را شنیده اید یا در این بازی ها شرکت کرده اید؟ این بازی ها از گذشته تاکنون در بیشتر نواحی ایران رایج بوده است.

در گذشته، بچّه ها بیشتر بازی های گروهی انجام می دادند. این بازی ها اغلب جنبه ی حرکتی یا قدرتی داشتند. امروزه بازی های رایانه ای بین بچّه ها رواج پیدا کرده است.

ما روی زمین، مستطیلی رسم می کردیم و آن را شش قسمت می کردیم. در انتهای شش قسمت یک نیم دایره می کشیدیم که نشانه ی جهنم بود.

بعد، از خانه ی یک شروع می کردیم و سنگ را در آن می انداختیم و با یک پا به صورت لی لی، سنگ را از همه ی خانه ها عبور می دادیم.

بعد از پایان همه ی خانه ها باید چشم هایمان را می بستیم و بدون پا گذاشتن روی خط و جهنم از همه ی خانه ها عبور می کردیم.

هر وقت سنگ روی خط قرار می گرفت یا از خانه خارج می شد، نوبت فرد دیگر بود که بازی را ادامه بدهد.

فعّالیت 4

گفت و گو کنید: به نظر شما استفاده ی زیاد از بازی های رایانه ای ممکن است چه ضررهایی داشته باشد؟

- نداشتن فرصت برای انجام متعادل دیگر فعّالیت های زندگی

- از دست رفتن فرصتِ بودن در کنار خانواده و لذّت بردن از گفت و گو با آن ها

- پرخاشگری به علّت آموزش خشونت در برخی از بازی ها

- مشکلات جسمانی از جمله ضعف بینایی

- ضعف درسی و ...

فعّالیت 5

با پدر بزرگ یا مادربزرگ یا یک نفر از افراد سالخورده ی فامیل مصاحبه کنید و از او بخواهید درباره ی چگونگی گذراندن اوقات فراغت در گذشته برای شما صحبت کند. گفته های او را بنویسید و به کلاس بیاورید.

فعّالیت 6

نام چند بازی محلّی را از بزرگ ترها پرس و جو کنید و چگونگی انجام دادن آن را در کلاس تعریف کنید و نمایش دهید.

مکان های عمومی گذراندن اوقات فراغت

همه ی فعّالیت های مربوط به اوقات فراغت در منزل انجام نمی شود. ما برای بسیاری از فعّالیت ها از مکان های عمومی استفاده می کنیم.

کتابخانه های عمومی

کتابخانه های مدارس

سالن های تئاتر و سینما

نمایشگاه ها

بوستان ها (پارک ها)

مجموعه های شهربازی

اردوگاه ها

مجتمع های فرهنگی-هنری

باشگاه ها و سالن های ورزشی

موزه ها (گنجینه ها)

فرهنگسراها

نگارخانه ها

مساجد (پایگاه های مقاومت بسیج، کتابخانه ی مساجد، کلاس های آموزشی، کانون های فرهنگی-هنری)

فعّالیت 7

به چند گروه تقسیم شوید و همفکری کنید. در محلّ زندگی شما چه امکانات عمومی برای گذراندن اوقات فراغت وجود دارد؟ پرس و جو کنید و نام و نشانی آنها را بنویسید.

فعّالیت 8

فرض کنید قرار است مسئولان شهری یا روستایی در محلّ زندگی شما امکاناتی برای گذراندن اوقات فراغت نوجوانان فراهم کنند و از شما خواسته اند اظهارنظر کنید. چه پیشنهادهایی می دهید؟

رفتارهای مناسب در مکان های عمومی گذران اوقات فراغت

مکان های عمومی گذران اوقات فراغت به همه ی مردم متعلّق است.

وظیفه ی ما است که در حفاظت از این مکان ها و وسایل و امکانات داخل آنها بکوشیم.

هر یک از مکان های گذراندن اوقات فراغت مقرّرات مخصوص به خود را دارد.

رفتارهای مناسب در ورزشگاه ها:

برای تهیه ی بلیط، نوبت در صف را رعایت کنیم.

از مسخره کردن یک تیم یا هواداران آن خودداری، و فقط تیم مورد علاقه مان را تشویق کنیم.

از اموال عمومی حفاظت کنیم.

با نظم و آرامش به سالن ها وارد یا از آنجا خارج شویم.

با انتظامات یا کارکنان ورزشگاه همکاری کنیم.

و ...

رفتارهای مناسب در بوستان ها (پارک ها):

روی چمن ها راه نرویم و فقط از پیاده روها استفاده کنیم.

گل ها را نچینیم.

زباله ها را در سطل های مخصوص بریزیم.

و ...

برخی از موسسات و سازمان هایی که در امور اوقات فراغت فعّالیت می کنند:

کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان

سازمان دانش آموزی

سازمان فرهنگی هنری شهرداری

وزارت ورزش و جوانان

سازمان آموزش فنی و حرفه ای

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

و ...

فعّالیت 9

به طور گروهی، کاربرگه ی شماره ی 18 را درباره ی آداب و مقرّرات برخی مکان های عمومی گذران اوقات فراغت، کامل کنید.

به طور گروهی هم فکری کنید و چند مورد از مقرّرات استفاده از این مکان ها را بنویسید.

کتابخانه ها و کانون های فرهنگی - هنری:

- سکوت را رعایت کنیم.

- در این مکان ها آشغال نریزیم.

- کتاب ها و وسایل را بدون اجازه برنداریم.

- کتاب های امانت گرفته شده را در موعد مقرّر به کتابخانه بازگردانیم.

- از اموال عمومی حفاظت کنیم.

سالن های تئاتر و نمایش و سینما:

- برای تهیه ی بلیت، نوبت را در صف رعایت کنیم.

- با نظم و آرامش به سالن ها وارد یا از آن ها خارج شویم.

- از خوردن تخمه و پسته خودداری کنیم.

- بلند حرف نزنیم و بلند نخندیم.

- از اموال موجود در سالن حفاظت کنیم.

موزه ها و گنجینه ها:

- برای تهیه ی بلیت، نوبت را رعایت کنیم.

- با نظم و آرامش به سالن ها وارد یا از آن ها خارج شویم.

- به آثار با ارزش موزه ها دست نزنیم.

- از دویدن در سالن خودداری کنیم.

- در صورت ممنوعیت، عکس یا فیلم نگیریم.

فعّالیت 10

اگر به اینترنت دسترسی دارید با راهنمایی و نظارت معلّم به پایگاه اینترنتی یکی از موسسات و سازمان های جدول بالا بروید و ببینید آیا می توانید برنامه های قابل استفاده برای خودتان پیدا کنید.